Η εν ψυχρώ εκτέλεση του Γιώργου Καραϊβάζ είναι η τέταρτη δολοφονία δημοσιογράφου στην Ευρώπη τα τελευταία πέντε χρόνια. Και είναι μία ακόμη σκοτεινή στιγμή για την ελευθερία του Τύπου που εξακολουθεί να δοκιμάζεται σε ολόκληρο τον κόσμο.
Οι Ρεπόρτερ χωρίς Σύνορα καταδίκασαν τη δολοφονία του Έλληνα αστυνομικού συντάκτη και τη συμπεριέλαβαν στον κατάλογο με τους δημοσιογράφους που δολοφονήθηκαν τα τελευταία χρόνια στην Ευρώπη γιατί αναζητούσαν την αλήθεια.
«Είναι μία ανησυχητική εικόνα» δήλωσε στην εφημερίδα Guardian ο Παβόλ Ζαλάι, επικεφαλής του γραφείου Ε.Ε/Βαλκανίων των Δημοσιογράφων χωρίς Σύνορα, συμπληρώνοντας πως «Η Ευρώπη παραμένει το ασφαλέστερο μέρος στον κόσμο για να είσαι δημοσιογράφος, αλλά οι πιέσεις στις ελευθερίες του Τύπου -και οι κίνδυνοι- αυξάνονται».
Ο Γκιόλιας, ο Καραϊβάζ και…οι άλλοι
Η δολοφονία του Γιώργου Καραϊβάζ στις 9 Απριλίου σόκαρε την ελληνική κοινωνία. Οι δύο δράστες του είχαν στήσει καρτέρι έξω από το σπίτι του στον Άλιμο. Όταν ο δημοσιογράφος κατέβηκε από το αμάξι του, τον εκτέλεσαν με σφαίρες στο σώμα και στο κεφάλι. Η έρευνα για την εξιχνίαση της δολοφονίας του βρίσκεται σε εξέλιξη.
Έντεκα χρόνια πριν, τον Ιούλιο του 2010 ο Σωκράτης Γκιόλιας έπεφτε νεκρός έξω από το σπίτι του στην Ηλιούπολη με 13 σφαίρες στο σώμα και στο κεφάλι.
Εργαζόταν σε τηλεοπτικούς σταθμούς και εφημερίδες , ενώ είχε δημιουργήσει το ειδησεογραφικό ιστολόγιο «Troktiko». Σύμφωνα με μαρτυρίες, οι δράστες χτύπησαν το κουδούνι του σπιτιού του τα ξημερώματα και του ζήτησαν να κατέβει γιατί κάποιος προσπαθούσε να του κλέψει το αυτοκίνητο.
Ο δημοσιογράφος κατέβηκε ανυποψίαστος στην είσοδο της πολυκατοικίας και τότε τον εκτέλεσαν. Λίγα 24ωρα αργότερα, η τρομοκρατική οργάνωση Σέχτα Επαναστατών ανέλαβε την επίθεση με έντυπη προκήρυξη. Οι δράστες παραμένουν ασύλληπτοι μέχρι σήμερα.
«Ήταν πάντα επικίνδυνη για τους δημοσιογράφους η προσπάθειά τους να αποκαλύψουν κυκλώματα διαφθοράς, τόσο στην Ευρώπη όσο και στη Λατινική Αμερική, για παράδειγμα. Η δολοφονία του Γιώργου Καραϊβάζ ήταν η τέταρτη μέσα σε τέσσερα χρόνια στην Ευρώπη. Τουλάχιστον σε τρεις από αυτές τις τέσσερις περιπτώσεις- στη Δάφνη Καρουάνα Γκαλίσια, στον Γιαν Κούτσιακ και τώρα στον Έλληνα Γιώργο Καραϊβάζ- γνωρίζουμε ότι τα θύματα ερευνούσαν υποθέσεις διαφθοράς και οργανωμένου εγκλήματος» είπε στη Γερμανική Ραδιοφωνία (DLF) η Γιουλιάνε Ματέι, εκπρόσωπος των Δημοσιογράφων χωρίς Σύνορα.
Η δολοφονία του Καραϊβάζ επανέφερε στην επικαιρότητα εγκλήματα με θύματα δημοσιογράφους που συγκλόνισαν την παγκόσμια κοινή γνώμη τα τελευταία χρόνια.
Η δολοφονία που συγκλόνισε τη Σλοβακία
Ο Σλοβάκος δημοσιογράφος Γιαν Κούτσιακ ερευνούσε υποθέσεις διαφθοράς και φοροδιαφυγής στα ανώτατα κλιμάκια της πολιτικής μέσω της ιστοσελίδας Aktuality.sk στην οποία εργαζόταν. Ο ίδιος και η αρραβωνιαστικιά του, Μαρτίνα Κουσνίροβα, πυροβολήθηκαν τον Φεβρουάριο του 2018 στο σπίτι τους στη Βελκά Ματσά της Σλοβακίας.
Η διπλή δολοφονία προκάλεσε σοκ στη χώρα και πυροδότησε μαζικές λαϊκές διαμαρτυρίες και πολιτική κρίση που κορυφώθηκε με την παραίτηση του πρωθυπουργού Ρόμπερτ Φίτσο. Για τη δολοφονία του κατηγορήθηκε ένας πρώην στρατιώτης ο φερόμενος όμως «εγκέφαλος» αθωώθηκε λόγω έλλειψης αποδεικτικών στοιχείων από δικαστήριο της χώρας. Πρόκειται για τον πολυεκατομμυριούχο επιχειρηματία Μάριαν Κότσνερ, ιδιοκτήτη πολλών εταιρειών.
Η υπόθεση Κασόγκι και…ο βασιλικός οίκος του Ριάντ
Στις 2 Οκτωβρίου του 2018 ο Τζαμάλ Κασόγκι εθεάθη για τελευταία φορά ζωντανός όταν μπήκε από την κύρια είσοδο στο προξενείο της Σαουδικής Αραβίας, στην Κωνσταντινούπολη. Ο Κασόγκι που διέμενε στις ΗΠΑ και συνεργαζόταν με την εφημερίδα Washington Post επέκρινε συχνά την πολιτική που εφάρμοζε ο πρίγκιπας διάδοχος της Σαουδικής Αραβίας.
Δολοφονήθηκε και διαμελίστηκε μέσα στο προξενείο από μια ομάδα ειδικά εκπαιδευμένων πρακτόρων που είχαν έλθει ειδικά για την επιχείρηση από την Σαουδική Αραβία και φέρεται να διατηρούσαν σχέσεις με τον Μοχάμαντ μπιν Σαλμάν. Το διαμελισμένο πτώμα του δεν βρέθηκε ποτέ.
Το Ριάντ αρνείται κάθε ανάμιξη του πρίγκιπα διαδόχου σε αυτήν την υπόθεση, έκθεση των αμερικανικών υπηρεσιών πληροφοριών ωστόσο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο Πρίγκιπας διάδοχος «επικύρωσε» τη δολοφονία Κασόγκι.
Η άγρια αυτή δολοφονία και το γενικότερο κλίμα ενάντια στα μέσα ενημέρωσης οδήγησε το περιοδικό Τime να ανακηρύξει το 2018 πρόσωπα της χρονιάς τους δημοσιογράφους, υπό τον τίτλο «Οι φύλακες και ο πόλεμος ενάντια στην αλήθεια», επιλέγοντας για το εξώφυλλό του τον Τζαμάλ Κασόγκι και άλλους ρεπόρτερ που καταδικάστηκαν για το ερευνητικό τους έργο.
Καρουάνα Γκαλίζια: Η δολοφονία μίας γενναίας δημοσιογράφου
Η Μαλτέζα δημοσιογράφος Ντάφνι Καρουάνα Γκαλιζία έπεσε νεκρή τον Οκτώβριο του 2017 από εκρηκτικό μηχανισμό που είχε τοποθετηθεί στο αυτοκίνητό της. Η 53χρονη δημοσιογράφος είχε πρωτοστατήσει στην έρευνας των Panama Papers για τη διαφθορά στη χώρα της. Η δολοφονία της προκάλεσε οργή στην Ευρώπη και οδήγησε σε μεγάλη κρίση το κυβερνών Εργατικό κόμμα στη Μάλτα με αποκορύφωση την παραίτηση του πρωθυπουργού το 2019.
«Η μητέρα μου άλλαξε τη χώρα. Συνεχίζει να την αλλάζει, μέσα από τον τάφο» λέει ο Μάθιου, ο μεγαλύτερος από τους τρεις γιούς της. Επτά άνδρες έχουν είτε παραδεχθεί είτε διωχθεί για συνέργεια στη δολοφονία της Γκαλίζια.
Μεταξύ αυτών ο επιχειρηματίας Γιόργεν Φένεκ, που έχει αρνηθεί ότι υπήρξε ο «εγκέφαλος» της δολοφονίας και ο Μέλβιν Θέουμα, ένας οδηγός ταξί που ομολόγησε ότι ήταν ο μεσάζων στο φερόμενο συμβόλαιο δολοφονίας.
«Υπάρχουν εγκληματίες όπου και αν κοιτάξεις, η κατάσταση είναι απελπιστική» έγραφε η Μαλτέζα δημοσιογράφος στο τελευταίο άρθρο στο προσωπικό της ιστολόγιο λίγες ώρες πριν βρει τραγικό θάνατο. Λίγο πριν πεθάνει μάλιστα ειχε ενημερώσει την αστυνομία ότι δεχόταν απειλές για τη ζώη της.
Η δολοφονία της Λίρα ΜακΚι και ο «Nέος IRA»
Τον Απρίλιο του 2019 η 29χρονη δημοσιογράφος και συγγραφέας Λίρα ΜακΚι έπεσε νεκρή από σφαίρες στο Λοντοντέρι της Βόρειας Ιρλανδίας στη διάρκεια επεισοδίων την παραμονή του Πάσχα των καθολικών.
Ο θάνατος της προκάλεσε σοκ και φόβους για νέο κύμα βίας στην εύφλεκτη περιοχή. Την ευθύνη είχε αναλάβει ο λεγόμενος «Νέος IRA» υποστηρίζοντάς στην προκήρυξή του ότι ο θάνατος της «προκλήθηκε» από την αστυνομία.
Η οργάνωση εξέφραζε «πλήρεις και ειλικρινείς απολογίες» προς την οικογένεια και τους φίλους του θύματος, απολογίες που απορρίφθηκαν ως κροκοδείλιες από το περιβάλλον της Λίρα ΜακΚι. Ήταν μία απο τους πιο ταλαντούχους δημοσιογράφους της νεότερης γενιάς στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Για τη δολοφονία της κατηγορήθηκε ένας 53χρονος άνδρας, η αστυνομία ωστόσο εκτιμά ότι στην υπόθεση είχαν εμπλακεί και άλλα πρόσωπα. Οι έρευνες συνεχίζονται.
50 νεκροί δημοσιογράφοι το 2020 στον κόσμο
Σύμφωνα με την οργάνωση «Δημοσιογράφοι χωρίς σύνορα» με έδρα το Παρίσι, 50 δημοσιογράφοι πέθαναν το 2020, οι επτά στους δέκα σε μη εμπόλεμες ζώνες. Από τους είκοσι δημοσιογράφους-ερευνητές που δολοφονήθηκαν πέρυσι δέκα ερευνούσαν υποθέσεις διαφθοράς σε τοπικό επίπεδο ή διασπάθισης δημοσίου χρήματος, τέσσερις έκαναν έρευνα για τη μαφία,ενώ τρεις κάλυπταν θέματα που συνδέονται με την προστασία του περιβάλλοντος.
«Οι δημοσιογράφοι ήταν λιγότεροι αριθμητικά στην εμπόλεμη ζώνη λόγω της πανδημίας φέτος. Ωστόσο υπάρχει μια τάση που είδαμε να αναδύεται τα προηγούμενα χρόνια και έγινε ξεκάθαρη πέρυσι. Το 68%, δηλαδή περισσότερα από τα δύο τρίτα των δημοσιογράφων σκοτώθηκαν σε μη εμπόλεμες χώρες, επειδή μπήκαν στο στόχαστρο και εξοντώθηκαν εσκεμμένα.
Κι αυτό γιατί συνήθως δημοσιεύουν αναφορές και έρευνες που είναι ενοχλητικές και επειδή διαδίδουν αυτές τις πληροφορίες που ενοχλούν ορισμένες κυβερνήσεις, στοχεύονται σκόπιμα και βγαίνουν από τη μέση» σύμφωνα με την εκπρόσωπο της οργάνωσης . Η έκθεση της ΜΚΟ ισχυρίζεται ότι οι δημοσιογράφοι υφίστανται εκφοβισμό και βία σε ολόκληρο τον κόσμο.
