ΒΡΑΔΙΑ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ Ludwig van BEETHOVEN
Κυριακή 15 Μαίου στο Δημοτικό Ωδείο Λάρισας
Ώρα: 20.30
Προπώληση εισιτηρίων από το viva.gr
Μια βραδιά αφιερωμένη στον μεγάλο Γερμανό μουσουργό θα παρουσιάσει η Συμφωνική Ορχήστρα Λάρισας την Κυριακή 15 Μαΐου 2022 ώρα 20:30 στην Αίθουσα Συναυλιών Δ.Ω.Λ.
Στο πρώτο μέρος η ορχήστρα θα παρουσιάσει το 3ο κοντσέρτο για πιάνο και ορχήστρα σε ντο ελάσσονα με σολίστ τον Απόστολο Παληό. Στο δεύτερο μέρος θα εκτελεστεί η θρυλική 5η συμφωνία του συνθέτη. Διευθύνει ο Χρήστος Κτιστάκης. Γενική είσοδος 10 ευρώ.
Τά τά τά τάααααα!!!
Η 5η Συμφωνία του Μπετόβεν είναι ίσως το δημοφιλέστερο συμφωνικό έργο της κλασικής μουσικής. Το δραματικό αρχικό μοτίβο με τις τέσσερις νότες του, (τρία σύντομα σολ και ένα μακρύ μι ύφεση) είναι το πιο αναγνωρίσιμο στην ιστορίας της μουσικής. «Έτσι χτυπά η Μοίρα την πόρτα» φέρεται να είπε ο Μπετόβεν στον γραμματέα του Άντον Σίντλερ.
Η πρεμιέρα του έργου δόθηκε στο θέατρο της Βιέννης Theater an der Wien στις 22 Δεκεμβρίου του 1808 με τον ίδιο τον Μπετόβεν να διευθύνει από το πόντιουμ της ορχήστρας. Στην ίδια γιγαντιαία συναυλία διάρκειας 4 ωρών, παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά και άλλα νέα έργα του συνθέτη όπως: η 6η Συμφωνία Pastorale, το 4ο κοντσέρτο για πιάνο και ορχήστρα, η Φαντασία για πιάνο χορωδία και ορχήστρα και αποσπάσματα από την Λειτουργία σε ντο μείζονα. Η χλιαρή αποδοχή του έργου από το κοινό οφείλεται στις αντίξοες συνθήκες κατά τις οποίες πραγματοποιήθηκε η συναυλία. Η ορχήστρα με μία μόνο πρόβα έκανε πολλά λάθη σταματώντας συχνά την ροή της μουσικής, η αίθουσα ήταν παγωμένη και το κοινό εξουθενωμένο από την μεγάλη διάρκεια της συναυλίας. Ένα χρόνο αργότερα, η Πέμπτη Συμφωνία έγινε δεκτή με ενθουσιασμό από το κοινό της Βιέννης.
Ο συνθέτης
Ο Ludwig van Beethoven (1770-1827) είναι η συνθετική προσωπικότητα που άλλαξε πραγματικά την πορεία της μουσικής δημιουργίας. Η επανάσταση που έφερε με τα έργα του, αντανακλά μέχρι σήμερα σε ολόκληρο το μουσικό στερέωμα. Μέσα στην εκρηκτική ατμόσφαιρα των Ναπολεόντειων χρόνων, εμπνέεται από τις αρχές της γαλλικής επανάστασης (ελευθερία, ισότητα, αδελφοσύνη) που κυριαρχούν στο προσκήνιο της ιστορίας και καλλιεργεί την πίστη ότι η μουσική, οφείλει να φωτίσει τον δρόμο που οδηγεί τον άνθρωπο στη γνώση και την ευτυχία. Η κορυφαία μάχη της ζωής του όμως είναι βαθιά προσωπική. Ενώ καταξιώνεται ως εξέχων συνθέτης στη Βιέννη, καλείται να έρθει αντιμέτωπος με τον χειρότερο εφιάλτη για έναν μουσικό, την προοδευτική απώλεια της ακοής του. Ωστόσο, καταφέρνει να παραμείνει ζωντανός και ενεργός μέσα από την τέχνη του, με την κρίση αυτή να επηρεάζει δυναμικά το μουσικό του ιδίωμα. Αρχίζει να συνθέτει λοιπόν, σε ένα αποκλειστικά προσωπικό μουσικό ύφος, δημιουργεί εικόνες χρησιμοποιώντας σαν εργαλείο την ορχήστρα και μέχρι το τέλος της ζωής του δημιουργεί τα πιο μεγαλειώδη έργα του.
5η συμφωνία, opus 67
Η συμφωνία είναι ένα εκτενές έργο για ορχήστρα, αρθρωμένο σε μικρότερα μέρη, το καθένα με το δικό του ύφος και ρυθμό. Στην 5η συμφωνία του, ο συνθέτης ακολουθεί μια μουσική πορεία που ξεκινά από το σκοτεινό πρώτο μέρος μέχρι το νικητήριο τέταρτο μέρος. Το εμβληματικό δραματικό μοτίβο της αρχής, ίσως το διασημότερο στην ιστορία της μουσικής, διαπερνά ολόκληρο το έργο και λίγο αργότερα δίνει τη θέση του στο ήπιο κι ελπιδοφόρο δεύτερο θέμα. Πρόκειται για τη χαρακτηριστική φόρμα σονάτας με δύο μουσικές ιδέες, μια “αρσενική” και μια “θηλυκή” που αναπτύσσονται κι επανέρχονται.
Το δεύτερο μέρος, στοχαστικό αλλά φωτεινό και αισιόδοξο, βασίζεται σε μια μουσική ιδέα που εμφανίζεται ξανά και ξανά με παραλλαγές. Το 3ο μέρος ξεκινά με ένα μυστηριώδες μοτίβο που διακόπτεται από μια σταθερή φούγκα, δηλαδή μια φόρμα γραφής όπου μια φράση παρουσιάζεται από ομάδες οργάνων διαδοχικά, σαν ένα κυνήγι φωνών. Τέλος, μια γέφυρα που θεμελιώνεται πάνω στις τέσσερις νότες της αρχικής ιδέας, μας οδηγεί με τη βοήθεια των τυμπάνων στο θριαμβευτικό κι απογειωτικό 4ο μέρος.
3ο κοντσέρτο για πιάνο, op. 37
Το concerto, είναι η μουσική φόρμα όπου ένα σολιστικό όργανο στέκεται μόνο του απέναντι σε μια ολόκληρη συμφωνική ορχήστρα, με την οποία άλλοτε εναρμονίζεται κι άλλοτε έρχεται σε αντιπαράθεση. Τα πέντε πιανιστικά concerti του Beethoven αποτελούν τους ακρογωνιαίους λίθους για το ρεπερτορίου του οργάνου και μαρτυρούν ξεκάθαρα την αγάπη και την υπεροχή του συνθέτη στο πιάνο. Είναι τα έργα που βρίσκονται στο κέντρο της συνθετικής του δημιουργίας μαζί με τις εννέα συμφωνίες και τις 32 σονάτες του για πιάνο.
To 3o concerto για πιάνο του συνθέτη που συνέθεσε μεταξύ 1800 και 1803, αφήνει πίσω το μοντέλο του Mozart που είναι εμφανές στα δύο πρώτα concerti. Το πιάνο έχει τώρα μια νέα, δυναμική ανεξαρτησία χωρίς όμως να παραμελούνται τα διαλογικά μέρη του με την ορχήστρα. Όμως, το θεμελιακό σημείο που αφορά σε αυτό το έργο, είναι το πλαίσιο μέσα στο οποίο δημιουργήθηκε. Από το 1800, ο τριαντάχρονος συνθέτης αρχίζει να αντιλαμβάνεται τα πρώτα συμπτώματα βαρηκοΐας. Η σκληρή πραγματικότητα που παραμονεύει, του κοστίζει σε εξωστρέφεια, ευτυχισμένες προσωπικές σχέσεις αλλά και ψυχική ηρεμία.
Το έργο ανοίγει με μια ορχηστρική εισαγωγή γεμάτη εσωτερική ένταση που εξελίσσεται πολύ δυναμικά για να οδηγήσει λίγο πριν το τέλος στην cadenza, ένα ελεύθερο, αποκλειστικά σολιστικό μέρος, με έμφαση στον αυτοσχεδιασμό και την δεξιοτεχνία. Το μεσαίο μέρος είναι μια όαση ηρεμίας ανάμεσα στα δύο ανήσυχα γρήγορα μέρη με το σόλο όργανο να ξεδιπλώνεται με εκφραστικότητα υπό την διακριτική συνοδεία των εγχόρδων. Ο Beethoven, όπως και στην πέμπτη συμφωνία, λύνει την ένταση στο τέλος με ένα κυκλικό finale, έντονο, πνευματώδες, ζωηρό, φωτεινό.
Τα έργα του Beethoven συνδυάζουν τεράστιο εύρος δυναμικής, ρυθμική ποικιλία, πρωτοποριακή ενορχήστρωση αλλά και εκφραστικότητα, ομορφιά και κομψότητα στο ύφος, στοιχεία που επαληθεύουν τη θέση του ως συνθέτη που τόνωσε την εξέλιξη της λόγιας μουσικής στη Δύση, καλοσωρίζοντας την Ρομαντική εποχή που ακολούθησε. Ωστόσο, ο Beethoven υπήρξε κάτι παραπάνω από μουσικός δημιουργός. Εξέχοντες συνθέτες όλων των εποχών, υποκλίθηκαν μπροστά στην προσωπικότητά του. Οι καινοτόμες ιδέες της μουσικής του ήταν μια αστείρευτη πηγή έμπνευσης για την jazz, τη rock αλλά και την κινηματογραφική μουσική. Ο σύγχρονός του Fr. Schubert ομολογεί: «Ποιός είναι ικανός να συνθέσει οτιδήποτε μετά τον Beethoven;» Είναι δύσκολο να φανταστούμε τη συμφωνική τέχνη του Dvořák, του Richard Strauss αλλά και του Schoenberg, του Bartók, του Stravinsky, χωρίς την ύπαρξη του Beethoven. Τέλος, ο σύγχρονος θρυλικός κινηματογραφικός δημιουργός John Williams, αποτιμώντας το ταλέντο του αναφέρει: «Ζούμε σ’ ένα κόσμο που περπάτησαν δημιουργοί σαν τον Mozart και τον Beethoven. Όταν υπάρχουν τα έργα τους, πρέπει να μιλάμε με μεγάλη σεμνότητα για τα δικά μας. Είναι σαν τους γίγαντες κι εμείς απλά στεκόμαστε στους ώμους τους.»
Μαρία- Δέσποινα Λουκίδου μέλος της ορχήστρας- μουσικολόγος
