Ο Κώστας Περραιβός (1907-1983), που έγραψε τα παρακάτω γεγονότα, γεννήθηκε στην Ελασσόνα. Μετά το τέλος των σπουδών του ήρθε στη Λάρισα όπου για περισσότερα από 40 χρόνια εργάστηκε ως δημοσιογράφος και διευθυντής στις εφημερίδες “Κήρυξ”, “Ελευθερία”, “Λαρισαϊκή” κ.α. Το 1964 εκλέχθηκε βουλευτής με την Ένωση Κέντρου.
Η οδός Αλεξάνδρας (Κύπρου). Αριστερά η Κεντρική Πλατεία και στο βάθος η Εθνική Τράπεζα. Συλλογή Φωτοθήκης Λάρισας
“Ήταν Κυριακή 27 Οκτωβρίου 1940, όπως και φέτος, το 2024. Το Σάββατο είχε σημειωθεί στα ελληνοαλβανικά σύνορα προς την πλευρά της Καστοριάς ένα επεισόδιο. Οι Ιταλοί φασίστες διαμαρτύρονταν κραυγαλέα ότι τάχα ένα από τα φυλάκιά τους είχε υποστεί απρόκλητη επίθεση από ελληνική περίπολο. Ήταν ψέμα. Οι ίδιοι είχαν σκηνοθετήσει ένα δήθεν επεισόδιο πυροβολώντας στον αέρα, χωρίς από την ελληνική μεθόριο να ριχτεί ούτε ένας πυροβολισμός. Πάντως η ελληνική πλευρά τηρώντας ως την τελευταία ώρα άψογη στάση, ζήτησε να γίνει συνάντηση αντιπροσωπειών και να δοθούν αμοιβαίες εξηγήσεις, για να διευθετηθεί το δήθεν επεισόδιο. Επικεφαλής της αντιπροσωπείας είχε τεθεί ο διοικητής του τομέως Λαρισινός συνταγματάρχης Γεώργιος Χατζηαναγνώστου. Η συνάντηση είχε ορισθεί για το μεσημέρι της Κυριακής 27 Οκτωβρίου. Ήταν για τη Λάρισα μια μέρα ηλιόλουστη και η ατμόσφαιρα διατηρούνταν χλιαρή. Γνήσια φθινοπωρινή ημέρα, που ο κόσμος θέλησε να την απολαύσει και ξεχύθηκε από το πρωί προς το Αλκαζάρ. Ζούσαμε τις τελευταίες ειρηνικές ώρες. Κανένας δεν έτρεφε ελπίδες αποτροπής της φασιστικής επιθέσεως. Και οι εφημερίδες της Λαρίσης που την Κυριακή αργούσαν, ειδοποιήθηκαν να θέσουν το προσωπικό τους σε επιφυλακή, για να εκδοθούν και να κυκλοφορήσουν την Δευτέρα. Τα γραφεία τους έμεναν ανοικτά και πλήθος κόσμου συγκεντρωνόταν στα πεζοδρόμια, για να μάθει ποιο ήταν το αποτέλεσμα της συναντήσεως. Όλοι παρακολουθούσαν με κομμένη ανάσα τους δείκτες των ρολογιών τους και η αγωνία αποκορυφώθηκε όταν το ρολόι του Φρουρίου σήμαινε τη 12η μεσημβρινή. Ήταν η κρίσιμη ώρα. Συγκεντρωμένοι γύρω στα ραδιόφωνα, περίμεναν να ακούσουν τι έγινε ψηλά στα σύνορα. Οι ώρες όμως περνούσαν, η αγωνία αυξανόταν, αλλά τα ραδιόφωνα σιγούσαν.
Η δυτική πλευρά του Μητροπολιτικού Ναού του Αγίου Αχιλλίου, όπως την αντίκρισαν οι πρώτοι Ιταλοί που έφτασαν στη Λάρισα τον Ιούνιο του 1941. Συλλογή Φωτοθήκης Λάρισας – Αρχείο Zamperin
Αυτή η σιγή άρχισε να πείθει τον κόσμο ότι από ώρα σε ώρα οι Ιταλοί θα άρχιζαν την επίθεση. Όσοι από τους νέους δεν είχαν ακόμα στρατευθεί, γιατί είχε γίνει μερική μυστική επιστράτευση με ατομικές προσκλήσεις, ετοίμαζαν τα πράγματα που θα έπαιρναν μαζί τους, βέβαιοι ότι ο πόλεμος θα ήταν αναπόφευκτος. Όταν ο ήλιος έπεσε και άρχισε να απλώνεται το σκοτάδι, όλοι κλείσθηκαν στα σπίτια και με σφιγμένη την ψυχή ξαγρύπνησαν, περιμένοντας το μήνυμα της μοίρας. Όσες στρατιωτικές μονάδες δεν είχαν μετακινηθεί από τη Λάρισα, βρίσκονταν σε διαρκή συναγερμό. Στο στρατηγείο του Β΄ Σώματος Στρατού, το οποίο στεγαζόταν στο παλιό αρχοντικό του Σκαλιώρα, εκεί όπου σήμερα βρίσκεται η Διοίκηση Συντηρήσεως Στρατού, ο διοικητής του αντιστράτηγος Δημήτριος Παπαδόπουλος, ο επιτελάρχης συνταγματάρχης Δημήτριος Μαχάς και οι επιτελείς, ετοιμάζονταν για να προωθηθούν στα προκαθορισμένα σημεία, ώστε να διευθύνουν από κοντά την αντεπίθεση στον κρισιμότερο τομέα που κάλυπτε το Β΄ Σ. Σ. Γι’ αυτούς ο πόλεμος είχε αρχίσει…
H αποξήλωση της προσωρινής ξύλινης προσθήκης της γέφυρας, με προορισμό να κατεδαφιστεί ολόκληρη και στη θέση της να κτιστεί η μεταπολεμική γέφυρα από τσιμέντο. 1947. Συλλογή Βάνιας Τλούπα.
Λίγο μετά τα μεσάνυχτα οι ειδήσεις από την Αθήνα ήταν ανησυχητικές. Από τον Λαρισαίο δημοσιογράφο της εφημερίδας “Πρωΐα” των Αθηνών Θωμά Μαλαβέτα μαθαίναμε ότι στους δρόμους της πρωτεύουσας παρατηρούνταν μεγάλη κίνηση στρατιωτικών αυτοκινήτων και μοτοσυκλετών και όλοι τους πίστευαν ότι ο πόλεμος ήταν αναπόφευκτος. Βγήκα έξω από την εφημερίδα να πάρω λίγο αέρα και καθώς προχωρούσα μέσα στους έρημους δρόμους, έβλεπα φωτισμένα τα παράθυρα όλων των σπιτιών. Κανένας δεν κοιμόταν. Ήξεραν ότι η Λάρισα θα γινόταν ο πρώτος στόχος της φασιστικής αεροπορίας.
Λίγο μετά τις πέντε το πρωί έφθασαν τα μηνύματα από την Αθήνα. Τα ιταλικά στρατεύματα άρχισαν να προελαύνουν στο ελληνικό έδαφος, ενώ ανακοινώνονταν και τα διατάγματα επιστρατεύσεως. Οι εφημερίδες άρχισαν να κυκλοφορούν από νωρίς. Όλοι οι κάτοικοι είχαν τον φόβο ότι θα κατέφθαναν τα ιταλικά βομβαρδιστικά. Τα προετοιμασμένα καταφύγια άνοιγαν, οι έφεδροι ξεχύνονταν στα κέντρα παρουσιάσεως και πολλές οικογένειες εγκατέλειπαν τη Λάρισα για να προστατευθούν από τους αεροπορικούς βομβαρδισμούς., οι οποίοι άρχισαν την Πέμπτη και ήταν σφοδροί και πολύνεκροι. Ο φοβερότερος έγινε στις 21 Δεκεμβρίου1940. Η τραγωδία είχε αρχίσει και την ζήσαμε με καρτερία τέσσερα χρόνια. Όταν η Λάρισα ελευθερώθηκα στις 23 Οκτωβρίου 1944 ήταν μια πόλη σαρωμένη όχι μόνον από τον Άρη, αλλά και από τον Εγκέλαδο.
Το φαρμακείο Αγ. Αστεριάδου μετά τους βομβαρδισμούς και τον σεισμό της 1ης Μαρτίου 1941, στην οδό Αλεξάνδρας (Κύπρου). Συλλογή Αγγ. Αβδανά
Φέτος συμπληρώνονται 80 χρόνια από εκείνη την μέρα, η συλλογική μνήμη των Λαρισαίων και των Ελλήνων γενικότερα διασφαλίζει ότι ποτέ κανείς δε θα ξεχάσει…
